İnternet güvenlik şirketi Symantec, “Çocuklarınızın Güvenli İnternet Alışkanlıkları mı Olsun İstiyorsunuz? O Zaman Onlarla Doğru Bir ‘Diyalog’ Zemini Kurun! Soru sormaktan Çekinmeyin!” tavsiyesinde bulunuyor. İşte Symantec’in bir kenara yazılması gereken öğütleri!
Internet üzerinde gezinen binlerce çeşit tehlikeye karşı ailelerin gösterdikleri ilk tepki çoğunlukla bu tehlikelere karşı bir ‘inkar’ durumu yaşamaları ya da görmemezlikten gelmeyi ‘tercih’ etmeleri oluyor! Ailelerin çoğu, internet konusunda çok bilgi sahibi olmadıkları gibi sanal dünyaya çocukları kadar aşina da değiller, dolayısıyla, konu ile ilgili olarak çocukları kadar pratik ve donanımlı olmamaları da çok doğal.
Ancak çocuklarının internet alışkanlıklarını mümkün olan en güvenli şekilde devam ettirmelerini sağlamak için ailelerin birer internet uzmanı olmalarına hiç gerek yok. Yapılması gereken tek şey, çocuklarla, internette ne yaptıklarına dair doğru bir ‘diyalog’ zemini kurabilmek, aile kurallarını açıklamak ve konu ile ilgili yapılan konuşmayı her yıl tekrarlamaktan ibaret.
Konunun bu kadar kolay ele alınamayacağının Symantec olarak biz de farkındayız; çünkü çocukların internet deneyimlerini büyük bir dürüstlükle ailelerine anlatmalarını sağlamak oldukça zor. Dünya genelinde her 5 çocuktan 1’i, internette, ailelerinin onaylamayacakları türde birtakım aktivelerde bulunduklarını kabul ediyor.
Ailelerin ise neredeyse yarısı, internet güvenliği konusunda çocukları ile konuştuklarını söylüyor ancak bu konuşma kapsam olarak, ‘Online ortamda rastladığın insanlar her zaman söyledikleri kişiler olamayabilirler’ ve ‘online tehlikelerden uzak dur’ gibi tavsiyelerin ötesine geçmedği gibi, bu tür bir konuşma da sadece bir kez yapılıyor. Çocuklar şüphe yok ki, sanal ortamda başlarına gelen en ufak bir olumsuzluğu dahi aileleri paylaştıkları takdirde, bilgisayarlarının, internet bağlantılarının, arkadaşlarıyla olan erişim imkanlarının ve hatta onlar için dünyanın geri kalanın ellerinden gitmesinden korkuyorlar.
Tüm bunların yanında, Symantec’in aile ve çocuklar üzerine yaptığı dünyadaki pek çok ülkeyi kapsayan bir araştırmanın sonuçlarına göre çocuklar, ailelerinin internet hakkında daha çok şey bilmesini istiyorlar. Aileleri ile web hakkında sohbet edebilmek konusunda gerçekten istekliler. Symantec olarak bizim bu noktada bulunabileceğimiz en kritik öneri kesinlikle ‘diyalog’ ve hem de hemen her yıl tekrarlayarak!
Çocukların meşgul oldukları online aktiviteler sürekli değişim gösteriyor. Gün geçtikçe, değişik web sitelerini ziyaret ediyorlar, yeni online alışanlıklar ediniyorlar ve yeni sosyal ağ oluşturma sitelerine üye oluyorlar. Örneğin yakın zamana kadar sadece e-postalardan bahsedilirken, şimdi Twitter ve Facebook gibi sitelerde değişik mesajlaşma tekniklerini kullanarak birbirleriyle iletişim kuruyorlar. Çocukların yaşları ilerledikçe, ‘gizlilik’ ihtiyaçları da artış sergiliyor ancak onları tehdit eden online riskler de artmaktan geri kalmıyor.
Risk almak, ergenlik ya da kişiliklerinin oturma sürecine ilişkin bir olgunluk belirtisi ya da gerekliliği olabilir ama çocukların geleceklerinin ve kişiliklerinin zedeleneceği birtakım olayların cereyan etmesini engellemek için onların ilgilenmekte oldukları online aktivitelere bir sınır koymak da kesinlikle ebeveynlerin görevidir. Bilinmesi gereken sadece şudur ki, bu sınırılar ‘aşama aşama’ ve ‘zaman zaman’ oluşturulmalıdır.
Buradan hareketle, Symantec tarafından hazırlanmış olan aşağıdaki 5 temel soru, her yaşta çocuk için geliştirilmiştir. Bunlar yukarda söz ettiğimiz doğru ‘diyalog’ zemininin oluşturulması için oldukça faydalı adımlar olup aile ve çocuklar arasındaki sağlıklı iletişim içi bir ön aşamadır.
1) Arkadaşların online olduklarında ne gibi aktivelerde bulunuyorlar?
Bu soru, ilginin doğrudan çocuk yerine onun sosyal çevresi içindeki genel ve popüler online aktivitelere doğru kaymasını sağlayacaktır. Bu yöntem, çocuğunuzun ilgili olduğu online aktiviteler hakkında öngörü sahibi olmak için en tarafsız ve genel bir yoldur. Bu soruya alacağınız ilk cevaplar muhtemelen, oyun, sohbet, sosyal ağlar oluşturmak, ödev ve araştırma yapmak gibi konular üzerinde yoğunlaşacaktır.
2) Popüler olan ve artık popülaritesini yitirmiş web siteleri hangileri?
Çocuklara hangi sitelerin neden artık popüler olmadığı yönünde sorular sormak, güncel internet trendleri hakkında bilgi sahibi olmanızı sağlayacaktır.
3) Bana senin sıkça ziyaret ettiğin web sitelerini gösterir misin?
İnanılmaz derecede yoğun geçen hayatınızın sadece 20 dakikasını, çocuğunuza ait, kayak yapan bir penguen ya da kılıcını kuşanmış bir asker avatarına bir göz atmak için harcayın. Çocuğunuzun üye olduğu bu site hakkında çocuğunuza soru sorun, o siteyi hangi amaçla kullandığı ve bu gibi sitelerin neden bu kadar popüler olduğunu sormakla başlayın. Daha sonrasında ise, siteye ilişkin güvenlik ve gizlilik ayarlarını nerden kontrol edebileceğiniz yönünde de sorular iletin. Tüm bu sorular esnasında, çocuğunuzu sınava tabi tutmaktan kaçınarak, bu siteler ile siz kendiniz için ilgileniyormuşsunuz gibi bir hava yaratın.
4) Ciberbullying (net kabadayılığı) hakkında sorular sorun.
Çocuğunuz isim olarak bu sözcüğün anlamını bilmeyebilir ama bu kelimeden içerik olarak ne kastedildiğini anlayacaktır. Kötü amaçlı e-postalar, rahatsız edici fotoğraflar ve diğer çocuklara ilişkin çalınan kişisel bilgileri konu alan gazete haberleri hakkında çocuklarınızla konuşun. Örneğin, sahte MySpace postaları hakkında bir bilgisi olup olmadığını öğrenmeye çalışın. Ciberbullying vakalarının oldukça yaygın olduğu konusunda çocuğunuzun ikna olmasını sağlayın ve başlarına gelen herhangi bir ciberbullying vakasında nasıl bir tepki (bu tür e-postaları asla cevaplamamaları, bunların alımını bloklamaları, silmeden saklamaları ve anne-baba ve arkadaş çevrelerini bu tür vakalardan haberdar etmeleri gibi) vermeleri gerektiğini bildiklerinden mutlaka emin olun
5) Online olduğun zamanlarda, tuhaf , seni rahatsız hissettirecek türden bir şey yaşadın mı hiç?
Bu tür bir soru, ciberbullying vakalarını, porno ya da ırkçı sitelere yönlendiren kazara yüklemeleri ya da çevreden birinin, bir okul arkadaşının başına gelen tuhaf bir olayı tartışabilmek için iyi bir zemin oluşturur. Şunu unutmamak gerekir ki, eğer çocuğunuz internet ortamında gayet aktif bir kullanıcı ise, küçük de olsa herhangi olumsuz bir şeyin başına gelme ihtimali oldukça yüksek, o nedenle çocuklarınız, yardım istemek amacıyla sizlere açıldıklarında, onlara aşırı bir tepki göstermeyeceğinizden, cezalandırılmayacaklarından mutlaka emin olmalılar.
Doğru bir diyalog için çocuklarınıza sorabileceğiniz diğer soruları ise şöyle sıralandırabiliriz:
- Arkadaş listendeki herkesi gerçekten tanıyor musun?
- Tanımadığın insanlardan hiç mesaj alıyor musun? Mesajlara nasıl tepki veriyorsun?
- Online ortamda konuşup da daha sonra sanal ortamın dışında randevulaşan herhangi biri hakkında bir bilgin var mı?
- Senin arkadaş grubun içersinde, online ortamda ya da telefon aracılığı ile birbirine meyleden insanlar var mı? Sana hiç bu şekilde bir yaklaşım sergileyen oldu mu? Olsa bana söyler miydin?
- Bazen çocuklar sanal ortam aracılığı ile çıplak ya da seksi fotoğraflar edinip, onları birbirlerine gönderiyorlar. Bu tür bir şey hiç senin de başına geldi mi?
İşte çocuklarınızla kuracağınız diyalog zemininin başlangıcını bu ve benzeri sorular oluşturmalı! Zor değil, teknik değil, oldukça yapılabilir bir şey, sadece doğru soruları sormanız ve samimi olarak konuşmanız yeterli!